Aile Danışmanlığı ve Aile Kavramı
Aile Danışmanlığı: Aile, en basit tanımla, evlilik bağıyla bir araya gelmiş, anne, baba ve çocukların oluşturduğu toplumun en küçük birimi olup üreme, ekonomik gereksinimleri karşılama, statü sağlama, çocukların eğitimini planlama, paylaşımda bulunma, birbirini koruma, karşılıklı sevgi ortamı yaratma, cinsel doyum sağlama ve toplumsallaştırma gibi işlevleri olan bir sistemdir. Aile kavramından ve aile tiplerinden, ayrıntılı olarak bilgilendirme ana başlığı altında ‘Aile Terapisi’ yazımızda bahsetmiştik.
Aile kavramı, toplumsal ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak kendini değiştiren bir olgu olsa da ilkel toplumlardan bu yana varlığını sürdürmektedir. Tarihsel süreç boyunca geniş aileden çekirdek aileye evrilmiş, sınırlarını buna göre oluşturmaya başlamıştır. En ilkel ailelerden bugüne kadar ailede değişmeyen bazı özellikler olması ailenin, kendi içinde tutucu, değişimlere ayak uydurmak için esneyebilen fakat özünü koruyan bir yapı olduğunu kanıtlar niteliktedir. Bununla birlikte küreselleşen dünyada aile ve evlilik ilişkileri, günümüzde gözle görülür bir şekilde değişime uğramıştır. Kadın ve erkeğin farklı sosyal ve kültürel birikimlerinin olması, kadının ekonomik özgürlüğünü kazanarak ev içindeki rolünün değişmesi, annelik imajının farklılaşması, erkeğin tek başına sürdürdüğü ev hakimiyetinin ortadan kalkması, çocukların dış çevre ve oyun alanlarının yerini dijital oyun ve sosyalleşmeye bırakması gibi etkenler aile yapısında değişikliklerin nedeni olarak görülebilmektedir. Bireylerin, gelişen çağa ayak uydurma davranışları olan acelecilik, tahammülsüzlük, sonuca bir anda ulaşma istekliliği de bu durumu etkilemektedir.
Aile, bir sistem olması dolayısıyla, sistemin içinde bulunan bireylerden ve içinde bulunduğu toplumsal düzenden etkilenmektedir. Bireylerin, sosyo-kültürel, ekonomik durumları aile sistemini de değiştirmektedir. Aynı şekilde yaşanan toplumsal olaylar, toplum içindeki değişmeler de ailenin yapısını şekillendirmektedir. Bu da ailenin döngüsel bir yapıya sahip olduğunu kanıtlar niteliktedir. Aile, bireyleri ve toplumu etkiler ve aynı zamanda onlardan etkilenir. Benzer şekilde Aile Danışmanlığı ve Terapisi, aileyi organik bir bütün olarak kabul ederek, aile içerisinde yaşanan sorunları çözmeyi, dönüm noktalarında aileye yardımcı olmayı, bireyler arasındaki çatışmaları çözmeyi hedefler. Aile Danışmanlığı ve Aile Terapisi, birçok noktada kesişiyor gibi görünse de Aile Danışmanlığı pekçok yönüyle aile terapisinden ayrılmaktadır.
Aile Danışmanlığı
Aile Terapisine oranla daha kısa süreli olmakla birlikte ailede süregelen davranış biçimlerini ve ailenin yapısını anlamayı, geliştirmeyi amaçlar. Böylece hem aile içindeki bireyin hem bütün olarak ailenin hem de aile içi etkileşimin gelişeceğini savunur. Hayatın olağan akışı içinde krizler yaşarken sağlıklı kabul edilebilecek ailelere, zor zamanın üstesinden gelebilmek için aile sistemini sarsıp kökünden değiştirmek yerine yardım edilmesinin ve bu sistemin güçlendirilmesinin hedeflendiği söylenebilir. Evdeki işbölümü ile ilgili anlaşmazlıklar, çocuk bakımı, eşlerin ilişkilerindeki bozulmalar, anne-baba-çocuk arasındaki iletişim problemleri ve akla gelen birçok konu daha Aile Danışmanlığı çatısı altına girebilir. Aile Danışmanı, ailenin problemlerini aile sistemi içerisinde değerlendirir, ona göre yorumlar ve ailenin bu problemleri çözmesine yardımcı olmaya çalışır. Aile Terapisi’nde ise bireylerde ve ailede olan psikolojik hastalıkların teşhis edilmesi ve tedavi yollarının planlanıp psikoterapi yapılması gerekmektedir. Aralarındaki fark, Psikolojik Danışmanlık ve Psikoterapi arasındaki fark olarak değerlendirilebilir.
Psikolojik danışmada yapılan, günlük yaşam olayları, kişiler arası ilişkilerde yaşanan sorunlar, daha geniş anlamıyla düşünce-duygu-davranışların şimdiki zaman zemininde farkındalık anlamında ele alınması ve danışana özgü farklı bakış açıları geliştirilmesidir. Psikoterapi ise, bugünkü soruna sorunla ilgili olabileceği düşünülen geçmiş ve gelecek zamandaki yaşantıların da dahil edildiği psikolojik danışmanlıktan daha geniş kapsamlı bir uygulamadır. Geçmiş, gelecek zamanın bugüne etkisi yanında farkındalıktan daha öte müdahale ve değişim içerir. Bununla birlikte bireysel psikolojik danışmanlık genellikle bir kişiye odaklanır ve bireyin danışmaya getirdiği sorunun çözümünün kişinin kendisinde olduğu gerçeğine dayanarak bireyin iç dünyasına (düşünce, duygu, davranışına) yönelir. Aile danışmanlığı ise hem bireyin iç dünyasına yönelir, hem de kişiler arası ve sistem odaklıdır.
Ne Sunulmaktadır?
Aile Danışmanlığı, aile hayatının çeşitli aşamalarında ve yaşam döngüsünde devreye girebilir ve şu yardımları sunar:
- ilişkileri üzerinde çalışmak isteyen çiftler
- yeni ebeveyn olanlar için uyum sağlama ve sorumluluk ve bakım üstlenme
- aile içinde etkileşim sorunları yaşayan ebeveynler, çocuklar ve ergenler
- kuşaklar arasında sorunlar
- ayrılma sonrasında sorunlarla baş etmek
- eski-partnerler için ebeveyn işbirliğinin daha iyi olabilmesi için yardım
- senin, benim ve bizim çocuklarımız konusunda zorluklar
- hastalık ve kayıp ile ilgili zorluk yaşayan aileler
- farklı aile kültürleri arasındaki çatışmalarda yardım
- zorla evlilik ve diğer sağlığa zararlı gelenekler hususunda
- yakın ilişkilerde tehdit ve şiddete maruz kalan ebeveynlere ve çocuklara yardım
- cinsel tercih gözetmeden çiftlere yardım sunulur
Kaynaklar:
- Korkut, Y. (2001). Aile Danşımanlığı ve Aile Terapisi Hizmetleri. İ.Ü. Psikoloji Çalışmaları, 22, 112-133.
- Güler, D. (2016). Aile kavramının tarihsel gelişimi ve Türk toplum yaşantısında aile. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 11(11), 51-76.
- Özabacı, N., & Erkan, Z. (2017). Aile danışmanlığı kuram ve uygulamalara genel bir bakış. Pegem Atıf İndeksi, 1-150.
- familytherapyireland.com
- Akçabozan, N. B., & Sümer, Z. H. (2016). Adler Yaklaşımında Aile Danışmanlığı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(46).
- Demirbilek, M. (2016). Aile Danışmanlığı: Bir Uygulama Örneği. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 10(2).
- Aile Terapisi ve Danışmanlığı Ders Notu
