Hızla gelişen ve değişen dünyamızda, bireylerin, mutluluğa ve huzura giden yolda, giderek karmaşıklaşan ve zorlaşan yaşam koşullarına etkin ve verimli bir biçimde uyum sağlamaları gerekmektedir. Bu uyumu sağlamakta zorlanan ve yardım ihtiyacı hisseden bireyler için, süreç içerisinde psikiyatri, klinik psikoloji, psikolojik danışmanlık, psikoterapi, sosyal çalışma gibi bazı “psikolojik yardım meslekleri” ortaya çıkmıştır. Bu yardım mesleklerinin hepsinin ortak amacı, insan yaşamını iyileştirmek ve geliştirmektir.
Psikolojik danışmanlık, bir koruyucu ruh sağlığı hizmetidir. Ruh sağlığı açısından normal, ancak gelişimsel ve uyum sorunları olan herkesin bu hizmetlere ihtiyacı vardır. Psikolojik Danışmanlar, klinik psikologlar ve psikiyatristlerden farklı olarak, “hastalık” durumundaki, ilaç tedavisi gerektiren psikolojik rahatsızlıklarla ilgilenmezler. Çocuk, ergen, yetişkin, yaşlı, çiftler ve aile gibi çok çeşitli danışan gruplarıyla çalışmak üzere uzmanlaşabilirler.
Klinik psikoloji ile psikolojik danışmanlık arasındaki farklardan en önemlisi, yardım sürecinde, klinik psikoloğun psikopatolojiden harekete geçerek kendisine başvuran kişilerdeki psikolojik bozuklukları iyileştirmeyi esas almasıdır. Bunun için klinik model esas alınarak önce tanı, sonra tedavi ilkesi izlenir. Ciddi psikolojik sorunları olan kişilerle de daha yoğun terapi ilişkilerine girilir. Psikolojik Danışmanlıkda ise temel alınan, normal gelişimdir. Bu hizmetlere başvuran kişilerin psikolojik sağlıklarının güçlendirilmesi amaçlanır. Ciddi psikolojik sorunları olan kişilere hizmet vermek söz konusu olduğu zaman bile, onların normal ve sağlıklı yanlarından harekete geçilerek yardım edilmeye çalışılır. İnsan organizmasında kendini gerçekleştirmeye yönelik güçlü bir ruhsal enerjinin olduğuna inanılır. Bu eğilimden yararlanılarak kişinin kendini geliştirmesi ve toplumda tam verimle çalışması hedeflenir. Bu nedenle hizmetin sunulduğu kişiler de “hasta” değil, “danışan” olarak adlandırılırlar. Psikolojik Danışman, yalnızca bazı duygusal-sosyal sorunları olan kişilere sağaltıcı-iyileştirici hizmetlerde bulunmakla kalmaz, aynı zamanda bunları önleyici bir işlevi de üstlenir. Ayrıca, bu hizmetler ile, herhangi bir sorunu olmayan, psikolojik sağlığı yerinde olan danışanlara da yardım sunulur. Bu yardımlar normal bir kişinin kendini daha iyi tanımasına, içinde bulunduğu koşulları gerçeğe daha uygun olarak değerlendirmesine, kişisel yeteneklerini geliştirmesine, kendine daha uygun bir meslek seçmesine, daha gerçekçi planlar yapmasına yöneliktir. Özetle, bireyin daha özgün ve anlamlı bir yaşam sürmesine yardımcı olmayı amaçlar.
Psikiyatri ile psikolojik danışmanlık arasındaki fark ise çok açıktır. Psikiyatristler tıp kökenli olup akıl ve ruh sağlığı uzmanlarıdır. Gerektiğinde hastalarına tıbbi müdahalelerde bulunup, ilaç tedavisi uygularlar. Psikolojik danışmanlar ise geliştirici ve önleyici ruh sağlığı uzmanlarıdır. Bunlar ağır vakalar ve özel durumlarla karşılaştıklarında, danışanlarını gereğine göre psikiyatristlere, klinik psikologlara, ya da sosyal hizmet uzmanlarına gönderirler.
Psikolojik danışmada yapılan, günlük yaşam olayları, kişilerarası ilişkilerde yaşanan sorunlar, daha geniş anlamıyla düşünce-duygu-davranışların şimdiki zaman zemininde farkındalık anlamında ele alınması ve danışana özgü farklı bakış açıları geliştirilmesidir. Psikoterapi ise, bugünkü soruna, sorunla ilgili olabileceği düşünülen geçmiş ve gelecek zamandaki yaşantıların da dahil edildiği psikolojik danışmanlıktan daha geniş kapsamlı bir uygulamadır. Geçmiş ve gelecek zamanın bugüne etkisi yanında farkındalıktan daha öte müdahale ve değişim içerir.
Özetle psikiyatristler ve psikologlar sorun oraya çıktıktan sonra danışanla görüşürler, psikolojik danışmanlar ise daha çok önleyici bir role sahiptirler.
Psikolojik danışmanların benimsemeleri gereken başlıca temel ilkeler:
(1) yetkinlik,( yeterlilik, ehliyet) (2) dürüstlük, (3) duyarlı ve saygılı olmak,
(4) bireysel ve kültürel farklılıklara duyarlılık, (5) toplumsal sorumluluk,
(6) mesleki ve bilimsel sorumluluk olmak üzere altı madde olarak belirlenmiştir.
Psikolojik danışmanların hizmet verebilecekleri temel alanlar ise şunlardır:
- Sınav Kaygısı
- Okul başarısızlığı
- Okul fobisi
- Aile Danışmanlığı
- Mesleki ilgi ve yetenekler konusunda danışmanlık
- Özel eğitim ve buna bağlı sorunlar hakkında danışmanlık
- Verimli çalışma etkinlikleri
- Madde bağımlılığı konusunda danışmanlık hizmeti
- Evlilikte aile içi çatışma, boşanma ve buna bağlı olarak çocuklarda ortaya çıkan uyum sorunları
- – Nevrotik ve psikotik sorunlar karşısında kişinin izlemesi gereken süreç hakkında bilgilendirme görüşmeleri vb.
Bu başlıkları arttırmak mümkündür. Ancak genel hatlarıyla psikolojik danışman unvanı olan bir kişinin hizmet verebileceği temel konular bunlardır. Psikolojik danışmanlar bu hizmeti verirken “Bireysel psikolojik danışma” ya da “Grupla psikolojik danışma” yöntemlerini kullanırlar.
Kaynak:
- www.pdr.org.tr
- www.mebk12.meb.gov.tr
